Eindstreep Suriname in zicht - maar toch nog een schildpadnacht!

Het regenseizoen is dan toch (later dan normaal blijkbaar) ingezet. De laatste dagen krijgen we af en toe eens een fikse bui te verwerken. Allez, wij niet, Suriname… Wij waren wel zo slim van niet in de gietende regen rond te fietsen, héél veel leuks is er daar ook niet aan.

Radjesh zei ons al dat we in feite wel geluk hadden, want dat de regen meestal aanvangt begin april. Daar hadden we zelf toch ook niet direct rekening mee gehouden. Ha ja, ne mens denkt “Regenseizoen…? Pfff. Af en toe eens een bui die na een kwartier opgedroogd en verdampt is…? So what?” Maar… ‘k moet ‘t toegeven, ’t ligt toch wel een beetje anders. Als er hier (in Paramaribo bedoel ik) een regenbui valt, dan is dat vooreerst een plensbui van jewelste en vooral: de riolen kunnen dat niet slikken. Want bij de aanleg van de wegen was ’t verzekers droog seizoen en z’ hadden zo ver nie gepeisd! Maar dat wil dan ook zeggen dat de straten meteen blank staan en je dus doorheen één grote plas naar het centrum moet rijden. Auto of fiets, maakt niet uit!

Beeld je dan ook nog in dat de puttekes van de riolen (op de zijkant van de weg) ongeveer 20 cm lager liggen dan de weg, én dat ze meestal zelfs géén deksel hebben (“gôh ja, ge ziét dat toch…!?”)… probeer dán maar eens die puttekes te ontwijken als je enkel en alleen één grote wateroppervlakte voor je ziet.

He ja… ‘k had ’t zweten, hé! Op een bepaald moment: krdjaffe! In zo ne put! Gelukkig was ik niet uitgegleden, maar kon ik gewoon net op tijd van mijne fiets springen en stond ik gewoon recht, met mijne fiets tussen mijn benen, maar wel tot aan mijn knoezels in ’t sop! Ik had sandalen aan, maar dat betekent natuurlijk niet dat die zolen direct droog zijn, omdat het water er uit kan lopen… Maar gelijk hoe, droge of natte sandalen, in een restaurant zijt ge altijd welkom! Van chance!

Op dinsdagavond hadden we onze laatste uitstap gepland. En van chance gesproken… ’t was héél den avond droog weer! We fietsten een kwartiertje om tegen 17u ongeveer Leonsberg te bereiken, niet zo ver van ons appartementje vandaan. Daar gingen we met een 15tal met een bootje de rivier op om ongeveer anderhalf uur later aan de overkant te stranden op Braamspunt. En dat is redelijke letterlijk te nemen, want Braamspunt is een van de weinige echte ‘stranden’ die Suriname kent; meestal zijn het overal keien of rotsen. Ter hoogte van Galibi, helemaal in het oosten van Suriname, nabij de Frans-Guyanese grens heb je ook nog stranden, waar je dezelfde activiteit kan ondernemen,, maar dat vonden we een beetje al te ver (én te duur!). Onderweg konden we dolfijnen spotten, maar ze zaten waarschijnlijk onder water, want we hebben er geen gezien…

Aangezien we rond zonsondergang arriveerden op Braamspunt konden we in eerste instantie genieten van de prachtige zonsondergang! Altijd fotogeniek zo’n zonnetje!

Stranden zoals Braamspunt, en nú komt het, worden gebruikt door diverse soorten waterschildpadden om hun eieren te leggen. En dat zijn niet de huis-tuin-en-keuken schildpadjes zoals wij ze kennen van in een soort aquariumke… neen neen, dat zijn reuze schildpadden, waarvan de kleinsten zo’n 1,20m lang zijn en andere soms wel uitgroeien tot kadetten van 1,80m. Schildpadden om ‘u’ tegen te zeggen dus. Alhoewel… je mag er niet direct ‘u’ gaan tegen zeggen als je ze ziet aan land komen, of ze keren hun kar en zijn weer weg. Maar daarover seffens meer.

’t Is namelijk zo dat zo’n schildpad in het seizoen (van april tot juni) aan land komt om er haar eieren te leggen. Dat doet ze als ’t donker is. Als je dan nog weet dat zo’n schildpad in ’t water wel goed en vlotjes kan zwemmen, maar eens ze aan land is… da beest ’n avesseert niet, hé! En wat doet ze: ze komt aan land, krevelt dan tot in ’t beetje droog zand, maakt daar met haar voorste vinnen een nest (lees: een grote ondiepe kuil waar ze min of meer in past), begint dan met haar achterste vinnen een ‘incubatiekuil’ te graven, zo diep als haar vinnen lang zijn (een 30cm dus ongeveer), en begint dan haar eieren te leggen, één voor één… en dat kan oplopen tot een 150tal per keer, en dit 7 keer per seizoen. Ge kunt ook rekenen, zeker?

Maar goed… deze procedure duurt dus véél, maar dan ook véél langer dan ik ze hier beschrijf! Dat beest pakt haren tijd daarvoor. Plus… ze mag geen beweging zien op het strand of ze vertrouwt het zaakje niet meer en maakt rechtsomkeer…

’t Komt er dus op aan, als schildpadtoerist, vooreerst te doen wat de gids je vertelt: niet te veel lawaai maken, stoppen als ze ’t vraagt, met de gids voorop achter elkaar aan lopen (niet per se per twee handje-in-handje, maar tóch…) om te voorkomen dat je in zo’n nest trapt omdat JIJ dat natuurlijk niet gezien hebt (die gids wél!), en… geduld hebben.

Op een bepaald moment had onze gids een leatherback (een heel grote kadet) gespot, maar aangezien er net op datzelfde ogenblik een groepje toeristen van langs de andere kant kwam aangebaggerd, stak die schildpad meteen in achteruit (bij wijze van spreken dan) en verdween weer in ’t water.

Gelukkig, een tijdje later had ze een spoor gezien van een groene schildpad (ne slag kleiner dan een leatherback); een ‘spoor’ dat is dan iets dat je ziet op ons strand als er zo’n tractortje voorbij is gereden. En dat spoor liep tot ergens verder op het strand, maar redelijk dichtbij toch. Dus moesten we onmiddellijk halt en onze mond houden, gaan zitten… en wachten…

Onze gids hield ons netjes op de hoogte van de ‘activiteit’ van het beest. Af en toe ging ze eens voorzichtig gaan kijken en kwam dan terug om te vertellen hoever ze stond met haar werk. “Ze is nog haar nest aan ’t graven”… beetje wachten… “ze is nu bezig met haar incubatiekuil”… nog een beetje wachten… Intussen is mijn broek al nat van op dat nat zand te zitten, is het al doorgedrongen tot op mijn onderbroek en begin ik stilaan een beetje een vierkant gat te krijgen, want zó zacht is zand nu ook weer niet als je er stil moet op blijven zitten.

Enfin, uiteindelijk komt het signaal: “kom, we gaan kijken, want ze is net begonnen met eieren leggen!”. Eens ze haar eieren begint te leggen, geraakt die schildpad blijkbaar in een soort ‘trance’ en let gewoon niet meer op wat er rond haar gebeurt. “Concentreert u! Ge zijt bezig met uw nageslacht!”…

En dan kan je er van héél dichtbij op toezien! Bij wijze van spreken zit je dan met je neus aan haar gat… want die schildpad zit al in een put (dat nest dat ze gegraven heeft) en ze legt die eieren dan nog in een kuiltje IN die put. Onze gids ging er vlak achter gaan zitten, met een rode lamp op haar hoofd, waarmee ze ‘het gebeuren’ belichtte. (Ter info: een wit licht kan de schildpad letterlijk blind maken. Gezien die dieren gewoon zijn van in water te zitten, zijn hu ogen blijkbaar niet bestand tegen fel licht. Vandaar dat ze ook ’s nachts hun legproces timen.

En inderdaad, uit haar cloaca (ik citeer eventjes Wikipedia: de cloaca (Latijn: "riool") is de opening in het lichaam van sommige dieren waardoor zowel ontlasting en urine als genitale afscheidingen (zoals de eieren) worden afgegeven.) zien we zo om de paar seconden ‘floep’ een eitje in de kuil vallen. Het ziet er uit als een groot kippenei (formaat: iets groter dan een pingpongballetje), maar dan wel helemaal rond. En het blubbert ook zo’n beetje, net als een zacht gekookt eitje, want er is geen schaal rond, en is vrij elastisch als je ’t ziet vallen… zodat het dus ook niet direct gaat breken.

Dat beest legt daar dus op haar gemak (letterlijk én figuurlijk) zo’n 150 eieren, moet dan een uurke of zo bekomen van de inspanning (allez, ja, beeld u in dat ge voor ‘een grote commissie’ anderhalf uur op ’t toilet zit, ‘k peize dat g’ ook efkens zoudt nodig hebben om tot uzelven te komen, hé!), en kruipt dan terug in zee, en trekt zich van heel hare kroost geen bal meer aan!.

Die kroost komt er dan uit na zo’n 2 à 5 maanden. Het geslacht van die schildpadjes wordt bepaald door de temperatuur. Het eitje dat bovenaan ligt zal dus een vrouwtje zijn, wie onderaan den hoop ligt, wordt een mannetje.

Als die schildpadjes uitkomen is dat het enige moment waarop ze elkaar nodig hebben: om een gang te graven naar de oppervlakte en zo dus de weg naar zee te vinden. Eens ze uit die gang en in zee beland zijn, trekken ze hun plan alleen en hebben ze enkel nog een partner nodig om te paren. Voor de rest leiden ze een solitair bestaan… En ze worden gerust 80 jaar oud… ’t Zijn dus op den duur allemaal oude vrijgezellen met ‘friends with benefits’… En als ge dan weet dat die beesten eigenlijk al 100 miljoen jaar op aarde bestaan en eigenlijk nog niet veel veranderd zijn qua uiterlijk… ’t moet toch taai ras zijn!

Alhoewel… dat is ook niet echt waar… het WORDT taai ras, want van de 100 eitjes die uitkomen zijn er maar een paar procent die het overleven. Je hebt van die tjoolaars die niet eens de weg naar de zee vinden en die vergaan van d’ hitte en je hebt er een heleboel die in ’t begin van hun carrière ten prooi vallen van natuurlijke vijanden, zoals krabben, vogels en zoogdieren. Eens ze volwassen zijn hoeven ze maar benauwd te hebben van grote haaien of zo, dat zijn dan de enigste dieren die wel houden van een ‘schildpadsoepje’… (’t zal wel taai knabbelen zijn, vrees ik, maar ja… daarvoor hebben ze ook haaientanden, nietwaar?)

Oké, we hebben dus lang moeten zitten wachten, we waren een beetje doorweekt tot op onze cloaca, maar als je zoiets van zo héél dichtbij meemaakt… ik moet toegeven: ’t is toch iets unieks!. En het wachten hebben we ons echt niet beklaagd. We vonden het een heel mooie ervaring om mee te maken.

En dan... een paar dagen later was het tijd om onze spullen te pakken, want het einde van ons Suriname avontuur was in zicht!